Cukrzyca i jej związek z otyłością

Cukrzyca i jej związek z otyłością. Cukrzyca w liczbach.

Szacuje się, że na cukrzycę cierpi prawie 3 mln Polaków, z czego około 750 tysięcy nie zdaje sobie nawet z tego sprawy. Cukrzyca typu 2 dotyczy 90-95% wszystkich chorych cierpiących na cukrzycę. Dotyka zwłaszcza osób dorosłych (w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1). Mimo, że w powstawaniu choroby mogą brać udział uwarunkowania genetyczne, to przede wszystkim czynniki środowiskowe determinują jej rozwój.

Według Światowej Organizacji Zdrowia otyłość trzykrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, a ponad 90% chorych to właśnie osoby otyłe. Wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2 przybiera niemalże rozmiary epidemii wywołanej przez nieprawidłowe nawyki żywieniowe, siedzący tryb życia i naturalną tego konsekwencję - otyłość. Ryzyko wystąpienia cukrzycy wzrasta wraz ze zwiększaniem się wskaźnika BMI; u osób z BMI powyżej 35 jest ono 80-krotnie wyższe niż u osób z BMI poniżej 23. 

Otyłość sprzyja cukrzycy typu 2

Otyłość oskarżana jest o sprzyjanie tzw. oporności tkanek na insulinę. Jest ot szczególny stan, w którym trzustka wytwarza jeszcze odpowiednią ilość insuliny, jednak organizm tego jakby „nie zauważa” i reaguje jakby hormonu brakowało. Przez pewien czas pomaga zwiększanie ilości insuliny we krwi chorego. Jednak powiększone wskutek nadmiernego wypełnienia tłuszczem tzw. adypocyty wymagają coraz większej ilości insuliny koniecznej do wprowadzania glukozy do wnętrza komórek ciała. Epidemia otyłości wywołuje epidemię insulinooporności!

źródło grafiki: http://cukrzyca.pl/porady/typy-cukrzycy/cukrzyca-typu-2/

Czym jest insulinooporność (niewrażliwość tkanek na insulinę)?

Insulinooporność oznacza utratę wrażliwości mięśni, tkanki tłuszczowej, wątroby oraz praktycznie wszystkich tkanek organizmu na insulinę, która jest „kluczem” wpuszczającym glukozę do wnętrza każdej komórki – gdzie glukoza jest spalana i przekształcana w energię. Jeśli komórki tłuszczowe, mięśni, wątroby, które szczególnie intensywnie przetwarzają glukozę przestają stopniowo reagować na insulinowy „klucz” - stają się „zamknięte” dla dostaw energii, czyli insulinooporne. Wówczas coraz gorzej wychwytują glukozę z krwi i słabiej na nią reagują. Wskutek tego normalne ilości insuliny wywołują znacznie mniejszy, niż należałoby oczekiwać efekt pozyskiwania energii z glukozy.

Po latach trwania otyłości i stanu cechującego się nadmiarem insuliny we krwi (hiperinsulinemii) - dochodzi do wyczerpania rezerw wydzielniczych trzustki. Poziom glukozy we krwi staje się coraz wyższy, a jej obecność bezużyteczna, gdyż nie jest spalana w komórkach i w ten sposób zamieniana w energię niezbędną do życia. Rozwija się zaawansowana cukrzyca.

źródło grafiki: http://cukrzyca.pl/porady/typy-cukrzycy/cukrzyca-typu-2/

Warto także zwrócić uwagę, że prawdopodobieństwo wystąpienia choroby rośnie nie tylko w miarę zwiększenia ogólnej masy ciała. Ważne jest także rozmieszczenie tłuszczu. Największym ryzykiem obarczone są osoby z otyłością typu brzusznego (pisaliśmy o tym poprzednio tutaj: Jabłko czy gruszka?). Czyli szczególne znaczenie w powstawaniu oporności tkanek na insulinę ma tzw. trzewna tkanka tłuszczowa.  

Gromadzenie tkanki tłuszczowej w obszarze brzucha, prowadzi do utleniania tłuszczów w mięśniach i wątrobie, co z kolei hamuje wydzielanie glukozy. Taki stan prowadzi do większego wydzielania insuliny przez komórki trzustki i do wyczerpania jej zapasów. Wśród towarzyszących otyłości trzewnej czynników pośredniczących, które mogą powodować pogorszenie się wrażliwości tkanek na insulinę wymienia się: wzrost stężenia we krwi wolnych kwasów tłuszczowych (WKT), czynnika martwicy guzów (TNF-alfa) oraz leptyny. 

Polacy rzadko wykonują badania kontrolne, dodatkowo brak jest widocznych objawów choroby w początkowym jej etapie, stąd tak wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że cierpi na cukrzycę. Ponadto niechętnie ruszamy się i podejmujemy wszelkie formy aktywności fizycznej, co powoduje kolejno nadwagę, otyłość, insulinooporność, cukrzycę, jak również może prowadzić do innych chorób cywilizacyjnych.

Jak mówi prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska „Epidemia otyłości, będąca jednym z poważniejszych globalnych problemów zdrowotnych, nie pozostaje bez wpływu na równie gwałtowny wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2. Otyłość jest czynnikiem indukującym rozwój cukrzycy typu 2 głównie poprzez wpływ na insulinooporność – stan, w którym insulina w prawidłowym stężeniu nie jest w stanie wywołać właściwej odpowiedzi ze strony tkanki tłuszczowej, mięśni i wątroby. Patologia ta może być wynikiem zaburzeń w przekazywaniu sygnału insulinowego w tkankach docelowych. Zaburzenia insulinowego szlaku przekaźnictwa sygnału mogą być wywołane akumulacją lipidów w mięśniach szkieletowych i wątrobie lub dysfunkcją adipocytów i rozwojem miejscowego stanu zapalnego. Lekarze powinni uwzględniać kwestię masy ciała na każdym etapie leczenia cukrzycy typu 2, wybierając odpowiednią strategię postępowania oraz stosując doustne leki hipoglikemizujące o neutralnym wpływie na masę ciała lub powodujące jej redukcję.” 

Źródło: Magdalena Walicka, Ewa Marcinowska-Suchowierska „Otyłość a cukrzyca”, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 4/2013, s. 311-315

Zatem już dziś zrób sobie podstawowe badania – pomiar cukru we krwi na czczo i po posiłku! A następnie przeanalizuj swoje nawyki żywieniowe i to, co można byłoby w nich zmienić :)

Związki między naszym zdrowiem a odżywianiem są jednak rozmaite. Najczęściej myślimy o tym, że nieprawidłowe odżywianie wpędza nas w problemy zdrowotne. 

Bywa jednak i tak, że określone schorzenia, których przyczyna leży poza naszym talerzem, zmuszają do zmiany nawyków żywieniowych. 

Wreszcie – pamiętać należy o wzajemnym wpływie kondycji psychicznej i żywienia. 

O wszystkich tych aspektach możemy przeczytać w kwartalniku Food Forum, pierwszym eksperckim czasopiśmie poświęconym zagadnieniom żywności i żywienia.

Zapraszamy również na stronę internetową Food Forum (http://www.food-forum.pl/) po wiele nowych, ciekawych i naukowo potwierdzonych informacji!

A na bieżąco można śledzić nowości w tematyce żywienia, informacje o wydarzeniach, konferencjach i ciekawostki na stronie Food Forum na Facebooku: https://www.facebook.com/pages/Food-Forum/634990749847587