Niedożywienie w otyłości - to nie oksymoron!

Dzisiaj na nietypowy temat - niedożywienie w otyłości...

Przyszłoby Wam do głowy, że osoba otyła, ze skłonnością do przejadania się, może być niedożywiona? Niestety może tak być, szczególnie jeżeli wykazujemy skłonność do określonej grupy pokarmów lub skłonność do nieracjonalnych diet.

Wiele wiadomo na temat konsekwencji nadmiernej masy ciała, natomiast problem odżywiania jakościowego pacjentów otyłych jest mało poznany.

Otyłość często jest  związana zarówno z przeżywieniem pod względem ilościowym jak i niedożywieniem jakościowym organizmu. 

Niedożywienie może być spowodowane niedostatecznym przyjmowaniem, wchłanianiem lub zwiększonym wydalaniem składników pokarmowych; dochodzi do tego głównie dlatego, że podczas realizowania diety ubogoenergetycznej prawidłowe odżywienie organizmu może sprawić wiele problemów. 

Aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować, należy spożywać różnorodne produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, które dostarczają składników odżywczych.

Czego zwykle brakuje osobom z nadwagą i otyłym?

BIAŁKO: dostarczenie odpowiedniej podaży białka jest szczególnie ważne, gdyż stanowi ono element budulcowy tkanek, narządów i związków biologicznie czynnych. 

Białka uczestniczą w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej, bilansu wodnego. Białko musi być dostarczone do organizmu w odpowiedniej ilości, gdyż organizm wykorzystuje je w procesach regeneracji, wzrostu, rozwoju.

TŁUSZCZ: stanowi źródło energii dla tkanek i narządów, gwarantuje zapas energii, jest niezbędny do odpowiedniego wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. 

Podaż tłuszczu w diecie powinna wynosić 25 - 30% całodobowej podaży energii.

WĘGLOWODANY: odpowiadają za funkcje energetyczne. Ich podaż w diecie powinna stanowić 50 - 60% dobowego zapotrzebowania energetycznego.

Struktura spożycia węglowodanów jest często nieprawidłowa. Węglowodany spożywane w nadmiarze to przede wszystkim cukry proste, które mogą być przekształcone w tłuszcz i są odkładane w postaci tkanki tłuszczowej w organizmie. 

W racji pokarmowej węglowodany proste powinny być zamienione na węglowodany złożone. Bogatym źródłem węglowodanów złożonych są zboża z grubego przemiału, nasiona roślin strączkowych, surowe warzywa i owoce.

WITAMINY ROZPUSZCZALNE W TŁUSZCZACH:  

\w szczególności chodzi tu o witaminy A, D, E i K. 

Ich bogatym źródłem są warzywa, owoce, ryby, mleko, produkty zbożowe z pełnego przemiału, których podaż w diecie jest niewielka. Często w racji pokarmowej osób otyłych obserwuje się także niedobór witaminy C oraz folianów.

ŻELAZO: Warto wiedzieć, że żelazo z produktów pochodzenia roślinnego wchłania się dużo gorzej niż z produktów pochodzenia zwierzęcego. 

Z badań wynika, że wchłanianie żelaza z ryżu i szpinaku wynosi 1%, z kukurydzy 3%, z sałaty 4%, a z pszenicy 5%. Natomiast wchłanianie żelaza z ryb wynosi 11%, z wątroby 12%, a z mięsa cielęcego 22%.

Ze względu na zawartość żelaza artykuły spożywcze możemy ogólnie podzielić na produkty o niskiej zawartości żelaza (ok. 1 mg/100 g) np. mleko, ziemniaki, owoce; produkty o średniej zawartości żelaza (1 - 4 mg/100 g) - np. drób, mięso, kasze, warzywa; produkty o wysokiej zawartości żelaza (4 mg/100 g) np. podroby, warzywa strączkowe

RÓWNOWAGA KWASOZASADOWA: W zwyczajowej racji pokarmowej przeważa żywność zakwaszająca organizm, prowadząc do utraty apetytu, zaburzenia przemiany materii, pogorszenia wyglądu skóry, zmęczenia. 

Aby utrzymać równowagę kwasowo-zasadową, konieczne jest spożywanie większej ilości produktów alkalizujących.

• Składniki występujące w produktach spożywczych posiadające właściwości kwasotwórcze to chlor, fosfor, siarka. Źródłem pierwiastków kwasotwórczych w diecie są mięso, ryby, jaja, produkty zbożowe. 

• Pierwiastki działające alkalizująco to sód, potas, magnez i wapń - dostarczają ich warzywa, owoce, mleko.

WAPŃ: stwierdzono, że dieta bogatowapniowa wykazuje korzystny wpływ na redukcję masy ciała, a w szczególności na obniżenie zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie.

Zasadne jest więc komponowanie zbilansowanych diet ubogoenergetycznych z uwzględnieniem odpowiedniej podaży nabiału o obniżonej zawartości tłuszczu oraz produktów dostarczających witaminy D jako czynnika istotnie zwiększającego wchłanianie wapnia.

Można również rozważyć suplementację wapnia.

BŁONNIK POKARMOWY: Ważnym komponentem diet redukcyjnych jest błonnik pokarmowy, który przy odpowiednio dużej podaży płynów zwiększa u pacjenta uczucie sytości, ułatwia w ten sposób stosowanie się do reżimu diety i sprzyja redukcji masy ciała.

A czego z kolei jest za dużo?

SÓD: Składnikiem mineralnym, który w nadmiernych ilościach znajduje się w codziennej diecie, jest sód. W nieprzetworzonych produktach spożywczych występuje w mniejszej ilości, a jego źródłem jest sól kuchenna.

FOSFOR: Podaż fosforu też jest przeważnie zawyżona, występuje on w wielu produktach spożywczych, między innymi w mięsie, nasionach roślin strączkowych, kakao. Ponadto fosforany są dodawane do żywności jako emulgatory, substancje zagęszczające i klarujące.

Niedożywiony pacjent z nadwagą czy otyłością jest osłabiony zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Rodzi to problemy natury psychologicznej manifestujące się zniechęceniem do kontynuowania terapii dietą i nieprzestrzeganiem jej zasad.

Dobrą praktyką w leczeniu otyłości jest monitorowanie stężenia witamin i składników mineralnych w surowicy krwi. Wiadomo bowiem, że prawidłowy stan odżywienia wpływa na stan zdrowia oraz skuteczność terapii.

ŹRÓDŁO: Iwona Węgielska i wsp.,Terapia dietą i leczenie farmakologiczne otyłości w aspekcie problemu niedożywienia osób otyłych, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, tom 2, nr 4