Motywacja i nagrody

Psychologii odchudzania ciąg dalszy czyli dzisiaj o motywacji i nagrodach :) 

Motywacja do działania pojawia się wówczas, gdy człowiek ma niezaspokojoną, ważną dla siebie potrzebę. Podejmuje wtedy aktywność, która rozładowuje nieprzyjemne napięcie oraz przynosi poczucie ulgi i przyjemności. 

• Motywacja pozytywna wiąże się z dążeniem do zdobycia cenionej wartości czy obiektu (np. pacjent odchudza się, żeby kupić ubranie mniejsze o kilka rozmiarów).

• Motywacja negatywna ma na celu uniknięcie określonej sytuacji (np. pacjent odchudza się, żeby nie zachorować na cukrzycę).

Obie motywacje są korzystne dla podjęcia leczenia otyłości, jednak biorąc pod uwagę utrzymywanie się w czasie i towarzyszący stan emocjonalny, zdecydowanie skuteczniejsze jest motywowanie pozytywne.

Przydatną metodą jest zaproponowanie pacjentowi, aby dokonał opisu korzyści oczekiwanych przez niego w związku z leczeniem otyłości. 

Istotne jest, aby korzyści były konkretne oraz sformułowane w sposób pozytywny, to znaczy opisujący stan pożądany (np. zamiast: „nie będzie mi ciężko się schylać” - „będę potrafiła samodzielnie zasznurować sobie buty”) (podobnie jak w przypadku afirmacji - myślenie pozytywne, to jest to! :-)

Im więcej korzyści pacjent dostrzeże w redukcji masy ciała, tym silniejszą będzie mieć motywację do leczenia. Sporządzona przez niego lista przydaje się również do podtrzymywania motywacji w okresach niepowodzeń i zwątpienia, jest również narzędziem oceny efektywności procesu leczenia.

Ważnym czynnikiem podtrzymującym motywację do działania jest uzyskiwanie pozytywnych

wzmocnień, czyli nagród. 

Najczęściej otyli pacjenci przyjmują wobec odchudzania tak zwaną zasadę myślenia czarnobiałego. Oznacza to, że ostatecznym celem staje się redukcja zakładanej ilości kilogramów i tylko ona uprawnia do nagrody w postaci na przykład pozytywnego myślenia o sobie, poczucia własnej atrakcyjności czy wręcz powrotu do poprzednich nawyków żywieniowych. 

Jakiekolwiek niepowodzenie w zakładanym planie powoduje zniechęcenie i często zaprzestanie działania.

Cel rozłożony na etapy i uwzględniający nie tylko redukcję masy ciała, ale również zmiany w psychospołecznym funkcjonowaniu, pozwala na częste i przewidywalne uzyskiwanie przez pacjenta gratyfikacji.

Rolę nagród spełniają zarówno wyrazy uznania ze strony dietetyka, lekarza i osób najbliższych, jak również gratyfikacje zaplanowane dla siebie przez samego pacjenta. Istotne jest jednak rozszerzenie perspektywy spojrzenia na nagrodę, aby nie przybierała ona formy wysokokalorycznego posiłku, ale wiązała się z zaspokojeniem innej niż jedzenie, ważnej dla pacjenta potrzeby.

Zasadniczo chodzi o zaspokajanie potrzeb psychologicznych i społecznych: 

• bezpieczeństwa (poczucie wpływu, kontroli, przewidywalności), 
• afiliacji (bycie z innymi, współdziałanie, doświadczanie i dawanie opieki), 
• uznania i szacunku (posiadanie cenionych kompetencji, pozycji społecznej), 
• samorealizacji (zdobywanie wiedzy, obcowanie ze sztuką, religia). 

Im więcej źródeł satysfakcji odkryje dla siebie pacjent i nauczy się z nich korzystać, tym bardziej zostanie osłabiona pozycja jedzenia jako źródła przyjemności czy metody na relaks.