Osobowość XXL. Część 2.

Osobowość XXL. Część 2.

4. ZABURZENIA MECHANIZMU SAMOREGULACJI

Szacuje się, że zaburzenia mechanizmu samoregulacji przejawiają się nieumiejętnością kontrolowania liczby zjadanego pokarmu, co w efekcie prowadzi do nadmiernego jedzenia, a następnie do nadwagi i otyłości.

Zjawisko to najczęściej występuje w sytuacjach utraty kontroli nad jedzeniem, do których najczęściej zalicza się: spotkania grupowe oraz sytuacje angażujące proces uwagi (np. oglądanie telewizji lub czytanie książki).

Utrata umiejętności monitorowania spożywanego pokarmu ma miejsce również w trakcie spożywania alkoholu oraz w stanach zmęczenia i znużenia. Dochodzi wówczas do obniżenia samoświadomości, w której dana osoba nie rejestruje zarówno jakości, jak liczby przyjmowanego jedzenia.

5. ZEWNĄTRZSTEROWNOŚĆ

Decyzja o zjedzeniu jakiegoś pokarmu może być podjęta w wyniku bodźców:

•     wewnętrznych (sygnał głodu) lub
•     zewnętrznych (właściwości organoleptyczne potrawy).

Wykazano, że otyłe osoby są bardziej wrażliwe na bodźce zewnętrzne, takie jak: smak, zapach i wygląd potrawy. Co więcej, osoby otyłe mają również tendencję do spożywania większej liczby jedzenia w sytuacjach, gdy jest ono bardziej dostępne i jasno oświetlone niż w przeciętnych warunkach.

Niezwykle ważną rolę odgrywa sam widok jedzenia i jego dostępność. Okazało się, że kiedy bodźce wzrokowe zniknęły lub gdy trzeba było wykazać się aktywnością, aby zdobyć jedzenie (np. pójść do sklepu, ugotować), osoby otyłe zjadały znacznie mniej niż w sytuacji łatwego dostępu do pożywienia.

 6. NEUROTYZM I EKSTRAWERSJA

 Skłonność do nadmiernego przeżywania emocji oraz obniżony nastrój w połączeniu z tendencjami do impulsywnego zachowania mogą być istotnymi czynnikami ryzyka w etiopatogenezie zaburzeń odżywiania.

Sam neurotyzm nie jest wystarczającym czynnikiem ryzyka pojawienia się tendencji do nadmiernego jedzenia, gdyż jego poziom u osób otyłych nie różnił się w sposób istotny od jego nasilenia u osób o prawidłowej masie ciała.

Cecha ta nabiera znaczenia w połączeniu z innym wymiarem, jakim jest ekstrawersja - impulsywność. Osoby uzyskujące wysokie wyniki w wymiarze impulsywności cierpią zazwyczaj na zaburzenia odżywiania typu bulimicznego.

Dlatego można przypuszczać, że tendencje do impulsywnego zachowania mogą być predykatorem napadowego objadania się i jeśli nie dochodzi do kompensacji w postaci oczyszczania się (jak w przypadku osób z bulimią), może to prowadzić do powstania otyłości.

Agata Juruć, Paweł Bogdański, Osobowość w rozmiarze XXL. Psychologiczne czynniki ryzyka otyłości, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, tom 2, nr 1